Terapia fotodynamiczna
Terapia fotodynamiczna ( photodynamic therapy – PDT ) jest metodą miejscowego, wybiórczego
diagnozowania i leczenia nowotworów skóry oraz stanów przedrakowych za pomocą środków
fotouczulających i światła o określonej długości fali. Jest jedyną metodą niszczącą nowotwór
w sposób wysoce selektywny, bez uszkadzania zdrowych tkanek. Gwarantuje bardzo dobry efekt
kosmetyczny w połączeniu ze skutecznością porównywalną z krioterapią czy tradycyjnym leczeniem
chirurgicznym. Dotyczy to zwłaszcza raków skóry w tzw. trudnych lokalizacjach np. na powiekach,
w ok. kąta oka, kąta nosa, skrzydełka nosa, na policzkach. Dzięki zastosowaniu PDT pacjent może
uniknąć trudnych, często wieloetapowych operacji , nierzadko o okaleczającym charakterze.
Mechanizm działania środków fotouczulających:
Zmianę nowotworową pokrywamy środkiem zawierającym pochodną kwasu 5 – aminolewulinowego.
Środek ten wnika do nowotworu i jest wchłaniany przez jego komórki.Tam wchodzi do cyklu przemian
komórkowych i następuje wzmożona synteza protoporfiryn, które są naturalnym i endogennym
środkiem fotouczulającym. Protoporfiryny akumulują się w komórkach nowotworowych w stężeniach
znacznie większych niż w otaczających zdrowych tkankach. Po naświetleniu tak „przygotowanych”
komórek światłem czerwonym (o długości fali 635 nm) następuje reakcja fotochemiczna, w rezultacie
której wybiórczo giną komórki nowotworowe .
Środki fotouczulające mogą mieć zastosowanie diagnostyczne lub terapeutyczne.
PDT diagnostyczna :
- określa granice nowotworu przed leczeniem fotodynamicznym, operacją chirurgiczną lub krioterapią- wyznacza miejsca do kontrolnej biopsji po terapii fotodynamicznej lub innych formach terapii - monitoruje efekty PDT w trakcie terapii powtarzalnej PDT terapeutyczna Zabieg PDT nie wymaga od pacjenta żadnego przygotowania. Jest zabiegiem ambulatoryjnym.
Poszczególne etapy zabiegu PDT :
1 . Aplikacja – nakładamy środek fotouczulający cienką warstwą na nowotwór i otaczającą tkankę.
Substancje czynne przechodzą do skóry i penetrują obszar nowotworu wnikając o jego komórek.
2 . Akumulacja – na miejsce pokryte środkiem czynnym nakładamy opatrunek okluzyjny, chroniący
jednocześnie przed działaniem światła .Po kilku godzinach z dostarczonego substratu w komórkach
nowotworowych powstaje i kumuluje się protoporfiryna PpIX w stężeniach znacznie większych niż
w tkankach zdrowych.
3. Naświetlanie – po 3-4 godzinach obszar pokryty uprzednio maścią jest naświetl/any 8 – 10 min.
Naświetlając nowotwór światłem o dł. fali 635 nm powodujemy absorbcję energii przez PpIX oraz
rozpoczęcie reakcji wolnorodnikowej prowadzącej do śmierci komórki.
4. Tworzenie się rany – po zabiegu powstaje powierzchowna rana tylko w obszarze nowotworu.
Nowotwór ginie w wyniku wewnątrzkomórkowej fotochemicznej reakcji cytotoksycznej.
5. Gojenie – rana goi się w zależności od powierzchni od 7 dni do kilku tygodni. Organizm stopniowo resorbuje martwe tkanki uzupełniając ubytki pełnowartościową tkanką.
Ostateczny efekt kosmetyczny po zagojeniu się rany jest bardzo dobry.
Ostateczny efekt kosmetyczny po zagojeniu się rany jest bardzo dobry.
Leczenie fotodynamiczne ma zastosowanie w przypadku :
- rogowacenia słonecznego , świetlnego zapalenia warg- choroby Bowena
- leukoplakii , erytroplakii
- raka podstawnokomórkowego skóry BCC
- raka kolczystokomórkowego skóry SCC
- rogowiaka kolczystokomórkowego
- choroby Pageta o lokalizacji poza gruczołem piersiowym
oraz - trądzika opornego na inne formy terapii
- brodawek płaskich
- kłykcin kończystych